giết người hay gây rối trật tự công cộng

Ranh giới mong manh giữa đồng phạm tội giết người và gây rối trật tự công cộng – xác định tội danh như thế nào cho đúng?

Trong những vụ xô sát đánh nhau nơi công cộng, ngoài tội danh thường gặp là “giết người” đối với bị can có hành vi tước đoạt tính mạng người khác theo hậu quả chết người, nhứng người khác cũng tham gia đánh nhau thường hay bị khởi tố vai trò đồng phạm tội giết người hoặc tội danh gây rối trật tự công cộng. Hai tội danh hoàn toàn khác biệt nhau về hành vi và mức hình phạt nhưng việc xác định tội danh nào lại là vấn đề mà giữa luật sư và các cơ quan tố tụng thường xuyên có nhiều tranh cãi, tranh chấp nhau. Và như vậy, thân phận các bị cáo bị kết án đôi khi tùy thuộc vào quan điểm chủ quan của những người tiến hành tố tụng.

Đơn cử một số vụ án thực tế như sau:

• Vụ án giết người xảy ra ngày 17/8/2014 tại phường Bình Hứng Hòa, quận Bình Tân:

Bị cáo Trần Quốc Long, Nguyễn Đắc Quốc, Nguyễn Sơn Rô và Trịnh Văn Lộc làm công nhan may, buổi tối rủ nhau uống rượu trong xưởng may. Cùng thời điểm này, tại quán nhậu gần đó có nhóm 03 thanh niên gồm Nguyễn Tấn Vinh, Trần Hùng và Nguyễn Xuân Thành đang ngồi nhậu và nói chuyện lớn tiếng, ồn ào.

Đến khoảng 23 giờ, Long đi ra quán nhậu nói nhóm anh Vinh nói chuyện nhỏ thôi để người khác nghỉ ngơi, nhóm Vinh trả lời là đang tính tiền về rồi, Long bỏ đi về nhậu tiếp. Khoảng 0 giờ 30’, Long, Lộc, Rô đã nghỉ nhậu và đi ra đường trước xưởng may. Lúc này, anh Hùng lấy xe gắn máy chạy qua suýt va đụng vào người Long. Lộc và Rô nhìn thấy cho rằng Hùng gây sự nên xông vào dùng chân tay đánh anh Hùng, anh Hùng bỏ chạy về phía quán nhậu. Long thấy Rô cầm dao bấm nên bảo Rô đưa rồi đuổi đánh anh Hùng đến phía trước quán nhậu. Anh Vinh thấy Hùng bị đuổi đánh thì xông vào tiếp ứng đánh trả thì bị Lộc đánh bằng chân tay, Rô đánh bằng cây gỗ và Long đâm bằng dao bấm. Lúc đó, Quốc đang ở trong xưởng may thấy đánh nhau nên chạy xuống bếp lấy một con dao bản lớn chạy ra để đánh nhau và chém anh Thành một nhát thương tích nhẹ chảy máu ở đầu, anh Thành bỏ chạy. Quốc xông vào định chém anh Vinh nhưng bị anh Hùng ném gạch trúng tay nên ngừng lại, anh Vinh vùng bỏ chạy vào trong hẻm. Sáng hôm sau phát hiện Vinh nằm chết trong hẻm do vết thương đâm thủng tim và phổi.

Trong vụ án này, Cơ quan điều tra đã khởi tố, Viện kiểm sát đã truy tố và Tòa án đã tuyên cả 04 bị cáo Trần Quốc Long, Nguyễn Đắc Quốc, Nguyễn Sơn Rô về tội danh “giết người”, và Trịnh Văn Lộc về tội “gây rối trật tự công cộng” bác bỏ quan điểm bào chữa của luật sư về việc Quốc chỉ phạm tội gây rối trật tự nơi công cộng

• Vụ án giết người, gây rối trật tự công cộng xary ra ngày 7/5/2016 tại xã Phước Vĩnh An, Củ Chi:

Khoảng 23h ngày 7/5/2016, Trần Tuyền Giang, Nguyễn Văn Khiên, Nguyễn Thành Trung, Tạ Quốc Dũng, Lê Trung Hậu và Dương Trung Phượng đang cùng nhau ngồi nhậu trong phong trọ của Khiên. Khi đó có Lê Hoàng Hải Minh chạy xe gắn máy ngang qua rồ ga, nẹt pô xe, thì được chị Nguyễn Thị Tào lên tiếng nói đừng làm ồn vì nhà có em bé ới sinh. Anh Minh cự cãi và dùng tay đánh thì chị Tào bỏ chạy vào nhà và la lên “nó đánh tao”. Nghe vậy, Khiên lấy dưới gầm tủ ra bao đựng mã tấu, rựa, cơ bi da ra, Giang cầm rựa, Trung cầm khúc cơ bi da, Phượng cầm 02 khúc cơ bi da, Dũng cầm mã tấu, Khiên cầm mã tấu cùng chạy ra, Giang hỏi tại sao đánh mẹ tôi thì Minh chửi thề, Giang giơ rựa lên thì Minh bỏ xe chạy bộ. Giang đuổi theo một đoạn thì đuổi kịp, dùng rựa chém trúng đàu Minh 3 nhát trúng đầu, lưng và vai. Trung cầm cơ bi da đánh 2 cái vào đầu Minh. Khiên cầm mã tấu chém 02 nhát vào hông và ngực trái của Minh. Phượng cầm cơ bi da đánh 02 cái vào hông và chân Minh. Dũng không đánh. Anh Minh chết do chấn thương sọ não.

Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát khởi tố truy tố Giang, Trung và Phượng về tội “giết người”, không truy tố Khiên vì chỉ gây ra vết thương 4% không nguy hiểm tính mạng. Tòa án tuyên Giang, Trung đồng phạm tội “giết người”, Phượng phạm tội “gây rối trật tự công cộng” chấp nhận lời bào chữa của luật sư về việc không đồng phạm.

ð Cùng một cơ quan điều tra, cùng một Viện kiểm Sát, cùng một Tòa án mà có kết luận khác nhau về tội danh, một phần cũng xuất phát từ lý luận không thống nhất về vai trò đồng phạm: “Đồng phạm là trường hợp có hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm”.

Ranh giới mong manh giữa đồng phạm tội giết người và gây rối trật tự công cộng – xác định tội danh như thế nào cho đúng?

Trong những vụ xô sát đánh nhau nơi công cộng, ngoài tội danh thường gặp là “giết người” đối với bị can có hành vi tước đoạt tính mạng người khác theo hậu quả chết người, nhứng người khác cũng tham gia đánh nhau thường hay bị khởi tố vai trò đồng phạm tội giết người hoặc tội danh gây rối trật tự công cộng. Hai tội danh hoàn toàn khác biệt nhau về hành vi và mức hình phạt nhưng việc xác định tội danh nào lại là vấn đề mà giữa luật sư và các cơ quan tố tụng thường xuyên có nhiều tranh cãi, tranh chấp nhau. Và như vậy, thân phận các bị cáo bị kết án đôi khi tùy thuộc vào quan điểm chủ quan của những người tiến hành tố tụng.

Đơn cử một số vụ án thực tế như sau:

• Vụ án giết người xảy ra ngày 17/8/2014 tại phường Bình Hứng Hòa, quận Bình Tân:

Bị cáo Trần Quốc Long, Nguyễn Đắc Quốc, Nguyễn Sơn Rô và Trịnh Văn Lộc làm công nhan may, buổi tối rủ nhau uống rượu trong xưởng may. Cùng thời điểm này, tại quán nhậu gần đó có nhóm 03 thanh niên gồm Nguyễn Tấn Vinh, Trần Hùng và Nguyễn Xuân Thành đang ngồi nhậu và nói chuyện lớn tiếng, ồn ào.

Đến khoảng 23 giờ, Long đi ra quán nhậu nói nhóm anh Vinh nói chuyện nhỏ thôi để người khác nghỉ ngơi, nhóm Vinh trả lời là đang tính tiền về rồi, Long bỏ đi về nhậu tiếp. Khoảng 0 giờ 30’, Long, Lộc, Rô đã nghỉ nhậu và đi ra đường trước xưởng may. Lúc này, anh Hùng lấy xe gắn máy chạy qua suýt va đụng vào người Long. Lộc và Rô nhìn thấy cho rằng Hùng gây sự nên xông vào dùng chân tay đánh anh Hùng, anh Hùng bỏ chạy về phía quán nhậu. Long thấy Rô cầm dao bấm nên bảo Rô đưa rồi đuổi đánh anh Hùng đến phía trước quán nhậu. Anh Vinh thấy Hùng bị đuổi đánh thì xông vào tiếp ứng đánh trả thì bị Lộc đánh bằng chân tay, Rô đánh bằng cây gỗ và Long đâm bằng dao bấm. Lúc đó, Quốc đang ở trong xưởng may thấy đánh nhau nên chạy xuống bếp lấy một con dao bản lớn chạy ra để đánh nhau và chém anh Thành một nhát thương tích nhẹ chảy máu ở đầu, anh Thành bỏ chạy. Quốc xông vào định chém anh Vinh nhưng bị anh Hùng ném gạch trúng tay nên ngừng lại, anh Vinh vùng bỏ chạy vào trong hẻm. Sáng hôm sau phát hiện Vinh nằm chết trong hẻm do vết thương đâm thủng tim và phổi.

Trong vụ án này, Cơ quan điều tra đã khởi tố, Viện kiểm sát đã truy tố và Tòa án đã tuyên cả 04 bị cáo Trần Quốc Long, Nguyễn Đắc Quốc, Nguyễn Sơn Rô về tội danh “giết người”, và Trịnh Văn Lộc về tội “gây rối trật tự công cộng” bác bỏ quan điểm bào chữa của luật sư về việc Quốc chỉ phạm tội gây rối trật tự nơi công cộng

• Vụ án giết người, gây rối trật tự công cộng xary ra ngày 7/5/2016 tại xã Phước Vĩnh An, Củ Chi:

Khoảng 23h ngày 7/5/2016, Trần Tuyền Giang, Nguyễn Văn Khiên, Nguyễn Thành Trung, Tạ Quốc Dũng, Lê Trung Hậu và Dương Trung Phượng đang cùng nhau ngồi nhậu trong phong trọ của Khiên. Khi đó có Lê Hoàng Hải Minh chạy xe gắn máy ngang qua rồ ga, nẹt pô xe, thì được chị Nguyễn Thị Tào lên tiếng nói đừng làm ồn vì nhà có em bé ới sinh. Anh Minh cự cãi và dùng tay đánh thì chị Tào bỏ chạy vào nhà và la lên “nó đánh tao”. Nghe vậy, Khiên lấy dưới gầm tủ ra bao đựng mã tấu, rựa, cơ bi da ra, Giang cầm rựa, Trung cầm khúc cơ bi da, Phượng cầm 02 khúc cơ bi da, Dũng cầm mã tấu, Khiên cầm mã tấu cùng chạy ra, Giang hỏi tại sao đánh mẹ tôi thì Minh chửi thề, Giang giơ rựa lên thì Minh bỏ xe chạy bộ. Giang đuổi theo một đoạn thì đuổi kịp, dùng rựa chém trúng đàu Minh 3 nhát trúng đầu, lưng và vai. Trung cầm cơ bi da đánh 2 cái vào đầu Minh. Khiên cầm mã tấu chém 02 nhát vào hông và ngực trái của Minh. Phượng cầm cơ bi da đánh 02 cái vào hông và chân Minh. Dũng không đánh. Anh Minh chết do chấn thương sọ não.

Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát khởi tố truy tố Giang, Trung và Phượng về tội “giết người”, không truy tố Khiên vì chỉ gây ra vết thương 4% không nguy hiểm tính mạng. Tòa án tuyên Giang, Trung đồng phạm tội “giết người”, Phượng phạm tội “gây rối trật tự công cộng” chấp nhận lời bào chữa của luật sư về việc không đồng phạm.

ð Cùng một cơ quan điều tra, cùng một Viện kiểm Sát, cùng một Tòa án mà có kết luận khác nhau về tội danh, một phần cũng xuất phát từ lý luận không thống nhất về vai trò đồng phạm: “Đồng phạm là trường hợp có hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm”.

luật sư Hà Ngọc Tuyền- VPLS Hà Tuyền