Điểm mới trong thủ tục đối với người dưới 18 tuổi theo quy định BLTTHS năm 2015
Thứ nhất, BLTTHS năm 2015 đã bổ sung 07 nguyên tắc đặc thù phải được quán triệt áp dụng trong quá trình giải quyết các vụ án liên quan đến người dưới 18 tuổi, cụ thể:
Bảo đảm thủ tục tố tụng thân thiện, phù hợp với tâm lý, lứa tuổi, mức độ trưởng thành, khả năng nhận thức của người dưới 18 tuổi; bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người dưới 18 tuổi; bảo đảm lợi ích tốt nhất của người dưới 18 tuổi;
Bảo đảm giữ bí mật cá nhân của người dưới 18 tuổi;
Bảo đảm quyền tham gia tố tụng của người đại diện của người dưới 18 tuổi, nhà trường, Ðoàn thanh niên, người có kinh nghiệm, hiểu biết về tâm lý, xã hội, tổ chức khác nơi người dưới 18 tuổi học tập, lao động và sinh hoạt;
Tôn trọng quyền được tham gia, trình bày ý kiến của người dưới 18 tuổi;
Bảo đảm quyền bào chữa, quyền được trợ giúp pháp lý của người dưới 18 tuổi;
Bảo đảm các nguyên tắc xử lý của Bộ luật hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội;
Bảo đảm giải quyết nhanh chóng, kịp thời các vụ án liên quan đến người dưới 18 tuổi (Điều 414).
Thứ hai, quy định rõ tiêu chuẩn của người được phân công tiến hành tố tụng trong các vụ án này phải được đào tạo hoặc có kinh nghiệm điều tra, truy tố, xét xử vụ án liên quan đến người dưới 18 tuổi, có hiểu biết cần thiết về tâm lý học, khoa học giáo dục đối với người dưới 18 tuổi (Điều 415);
Thứ ba, quy định chặt chẽ căn cứ áp dụng biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế đối với người dưới 18 tuổi phạm tội nhằm thực hiện khuyến nghị của quốc tế “bắt, giam, giữ trẻ em chỉ là biện pháp cuối cùng khi không còn biện pháp thích hợp nào khác thích hợp” ; theo đó, BLTTHS quy định chỉ được áp dụng trong trường hợp cần thiết và có căn cứ xác định việc áp dụng biện pháp giám sát và các biện pháp ngăn chặn khác không hiệu quả (Điều 419);
Thứ tư, rút ngắn thời hạn tạm giam người dưới 18 tuổi phạm tội nhằm đẩy nhanh quá trình giải quyết vụ án, tránh những hậu quả tiêu cực có thể ảnh hưởng đến các em do phải tách khỏi môi trường gia đình, gián đoạn việc học tập, cũng như nguy cơ tái phạm do phải tiếp xúc với những ảnh hưởng xấu từ những người bị giam, giữ khác.
Thứ năm, cho phép áp dụng biện pháp đối chất, nhưng quy định rõ chỉ cho phép áp dụng đối chất người dưới 18 tuổi với tư cách là biện pháp cuối cùng, nếu không đối chất thì không giải quyết được vụ án nhằm tránh gây tâm lý căng thẳng cho người dưới 18 tuổi (Điều 421);
Thứ sáu, quy định bắt buộc phải có người bào chữa, người đại diện, người bảo vệ quyền lợi tham gia khi cơ quan tiến hành tố tụng tiến hành lấy lời khai, hỏi cung nhằm tăng tính minh bạch, tạo tâm lý an tâm cho người dưới 18 tuổi;
Thứ bảy, quy định chặt chẽ thời gian được phép lấy lời khai, hỏi cung không quá 02 lần/ngày, và không quá 2h/lần nhằm bảo đảm phù hợp với thể trạng và tâm lý của người dưới 18 tuổi;
Thứ tám, quy định việc xét hỏi, tranh luận tại phiên tòa phải được tiến hành phù hợp với lứa tuổi, mức độ phát triển của người dưới 18 tuổi; phòng xử án được bố trí thân thiện, phù hợp với người dưới 18 tuổi (Điều 423);
Thứ chín, nhằm phù hợp với việc đổi mới chính sách hình sự trong BLHS năm 2015, BLTTHS năm 2015 đã bổ sung các quy định cụ thể thủ tục áp dụng các biện pháp khiển trách; hòa giải tại cộng đồng; giáo dục tại xã, phường, thị trấn khi cơ quan tiến hành tố tụng xét thấy không cần thiết phải áp dụng trách nhiệm hình sự nhằm đề cao tính hướng thiện trong đường lối xử lý người dưới 18 tuổi (Điều 427, 428 và Điều 429).
Diệu Anh
Các bài viết khác
- gặp người tạm giữ, tạm giam (18.07.2018)
- Kinh nghiệm xử án từ vụ trộm chó bắn chết người (07.12.2016)
- Lật tẩy chứng cứ ngoại phạm dỏm của kẻ hiếp dâm (02.10.2016)
- Bộ Công an: Sẽ ghi âm, ghi hình việc hỏi cung bị can (02.10.2016)
- Các căn cứ để không khởi tố một vụ án hình sự theo BLTTHS năm 2015 (14.09.2016)
